UPA Đứng Trước Nguy Cơ Mất Thế Độc Quyền Trước WPPA?

Pickleball: Hiện Tượng Thể Thao Toàn Cầu

Pickleball với tốc độ tăng trưởng ấn tượng – 52% số người chơi tại Mỹ từ 2022-2023 theo Hiệp hội Công nghiệp Thể thao và Thể hình – pickleball không chỉ thu hút người chơi phong trào mà còn tạo ra một thị trường chuyên nghiệp sôi động. Các giải đấu lớn như PPA Tour và Major League Pickleball (MLP) do UPA quản lý đã đưa môn thể thao này lên tầm cao mới, với các sự kiện quốc tế tại Australia, Ấn Độ, Canada, và gần đây là châu Á với PPA Tour Asia và MLP Asia.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này cũng kéo theo những vấn đề về quyền lợi VĐV. Các hợp đồng độc quyền, chênh lệch thu nhập, và lịch thi đấu dày đặc đã khiến nhiều VĐV cảm thấy bất mãn. Đây chính là bối cảnh dẫn đến sự ra đời của WPPA, một tổ chức do chính VĐV thành lập để đòi hỏi sự minh bạch và công bằng.

WPPA: Tiếng Nói Độc Lập Của VĐV Pickleball

Vào cuối tháng 7/2025, Hiệp hội VĐV Pickleball Thế giới (WPPA) chính thức được thành lập, với hội đồng sáng lập gồm 7 VĐV hàng đầu: Tina Pisnik (chủ tịch), Dekel Bar, Jessie Irvine, Collin Johns, Jay Devilliers, Gabriel Tardio, và Augie Ge. Theo Forbes, WPPA được thành lập nhằm đại diện cho các VĐV trong việc thương thảo với UPA và các giải đấu, tập trung vào 4 ưu tiên chính:

1. Lịch thi đấu hợp lý: Giảm thiểu tình trạng quá tải do lịch thi đấu dày đặc.

2. Bảo vệ sức khỏe và an toàn: Đảm bảo điều kiện thi đấu an toàn, phòng ngừa chấn thương.

3. Minh bạch tiền thưởng: Công khai và công bằng trong cơ cấu giải thưởng.

4. Hệ thống kỷ luật công bằng: Xây dựng quy trình xử lý vi phạm minh bạch, không thiên vị.

Tina Pisnik, cựu tay vợt WTA top 30 và hiện là chủ tịch WPPA, chia sẻ với Sports Business Journal: “Pickleball đang phát triển quá nhanh, mang lại nhiều người hâm mộ và nhà tài trợ. Chúng tôi cần một tổ chức đại diện độc lập để đảm bảo quyền lợi VĐV, từ lịch thi đấu đến sức khỏe và thu nhập.”

WPPA không phải là một liên đoàn lao động như MLBPA hay NFLPA, vì các VĐV pickleball được xem là nhà thầu độc lập. Tuy nhiên, mô hình của WPPA tương tự Hiệp hội VĐV Quần vợt Chuyên nghiệp (PTPA), với mục tiêu tạo ra một tiếng nói thống nhất, độc lập khỏi sự kiểm soát của các giải đấu hoặc liên đoàn. WPPA nhận được sự hỗ trợ từ Sports Solidarity, một công ty luật do cựu vận động viên bóng chày Harry Marino thành lập, từng giúp các cầu thủ bóng chày giải hạng dưới tổ chức công đoàn vào năm 2022.

UPA: “Ông Lớn” Trong Làng Pickleball Chuyên Nghiệp

Hiệp hội Pickleball Mỹ (UPA), được thành lập sau sự hợp nhất giữa PPA Tour và MLP vào tháng 2/2024, hiện là cơ quan điều hành chính thống của pickleball chuyên nghiệp. UPA quản lý các giải đấu danh giá nhất, bao gồm PPA Tour (với các sự kiện quốc tế như PPA Tour Asia) và MLP, quy tụ các ngôi sao như Anna Leigh Waters, Ben Johns, Federico Staksrud.

UPA kiểm soát hầu hết các khía cạnh của pickleball chuyên nghiệp, từ quy trình thi đấu, cơ sở vật chất, đến cấp phép cho các hãng vợt và liên kết với hệ thống xếp hạng DUPR. Để duy trì vị thế độc quyền, UPA áp dụng các hợp đồng nghiêm ngặt với VĐV, yêu cầu họ ký thỏa thuận độc quyền để tham gia các giải đấu của mình. Ví dụ, một chức vô địch PPA Tour hoặc MLP mang lại 45.000 USD cho VĐV ký hợp đồng với UPA, nhưng chỉ 30.000 USD cho những người không ký. Các hãng vợt muốn sản phẩm của mình được sử dụng trong các giải UPA phải đóng phí thường niên 100.000 USD, cùng 5.000 USD cho mỗi dòng vợt được chứng nhận.

UPA cũng thành lập Ủy ban VĐV Chuyên nghiệp (PPC), do Zane Navratil làm chủ tịch, để làm cầu nối giữa VĐV và ban tổ chức. Tuy nhiên, nhiều VĐV cho rằng PPC thiếu tính độc lập, không thể đại diện đầy đủ cho quyền lợi của họ.

Mâu Thuẫn Giữa WPPA và UPA: Cuộc Chiến Quyền Lợi

Sự ra đời của WPPA là phản ứng trực tiếp trước các chính sách kiểm soát chặt chẽ của UPA. Nhiều VĐV cảm thấy bất mãn với các điều khoản hợp đồng độc quyền, chênh lệch thu nhập, và lịch thi đấu quá tải. Một trường hợp điển hình là VĐV Quang Dương, người bị UPA chấm dứt hợp đồng vì cáo buộc vi phạm nhiều lần.

WPPA nhấn mạnh rằng họ không đối đầu với UPA mà mong muốn hợp tác để phát triển pickleball một cách bền vững. Collin Johns, thành viên hội đồng WPPA, khẳng định: “Việc thành lập WPPA không nhằm mục đích đối kháng. Chúng tôi muốn cùng UPA nâng tầm môn thể thao này.” Tuy nhiên, UPA đã phản ứng mạnh mẽ, tuyên bố rằng PPC là cơ quan đại diện chính thức duy nhất được công nhận, và WPPA là một tổ chức “không chính thống”.

Theo Sports Business Journal, WPPA đang hợp tác với Sports Solidarity để nhận tư vấn pháp lý, đồng thời kêu gọi đối thoại với UPA nhằm xây dựng một cơ chế hợp tác minh bạch. WPPA hiện có “vài chục” thành viên, chủ yếu là VĐV từ UPA, nhưng tổ chức này chào đón mọi VĐV chuyên nghiệp trên toàn cầu, kể cả từ các giải đấu quốc tế khác.

Tác Động Của WPPA Đến Tương Lai Pickleball

Sự xuất hiện của WPPA đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử pickleball chuyên nghiệp. Với sự hỗ trợ từ PTPA, WPPA không chỉ là một tổ chức đại diện mà còn là biểu tượng cho sự thay đổi trong cách quản lý môn thể thao này. PTPA đã đưa ra tuyên bố ủng hộ: “Đây là một cột mốc đáng khen ngợi, đại diện cho bước đầu tiên hướng tới một tổ chức độc lập do VĐV dẫn dắt. Sự độc lập này rất quan trọng để đảm bảo quyền lợi và sức khỏe của VĐV luôn được ưu tiên.”

Những Thách Thức Của WPPA

• Tính độc lập: Là một tổ chức do VĐV thành lập, WPPA phải đối mặt với thách thức trong việc thuyết phục UPA công nhận vai trò của mình. UPA hiện vẫn giữ vị thế áp đảo với nguồn lực tài chính và quyền kiểm soát các giải đấu lớn.

• Quy mô và ảnh hưởng: Với chỉ “vài chục” thành viên ban đầu, WPPA cần mở rộng quy mô để đại diện cho số lượng lớn hơn các VĐV, đặc biệt là từ các khu vực ngoài Mỹ.

• Pháp lý: Vì VĐV pickleball là nhà thầu độc lập, việc tổ chức một công đoàn giống như trong bóng chày hay bóng bầu dục là không khả thi. WPPA cần tìm cách cân bằng giữa việc thương thảo và duy trì mối quan hệ hợp tác với UPA.

Cơ Hội Cho Pickleball

Sự ra đời của WPPA mở ra cơ hội để cải thiện các khía cạnh quan trọng của pickleball chuyên nghiệp:

• Tính minh bạch: WPPA có thể thúc đẩy UPA công khai hơn về cơ cấu giải thưởng, quy trình kỷ luật, và các chính sách liên quan đến VĐV.

• Sức khỏe và an toàn: Các giải pháp như lịch thi đấu hợp lý hơn và các biện pháp bảo vệ sức khỏe sẽ giúp giảm nguy cơ chấn thương và kiệt sức.

• Sự phát triển bền vững: Một tổ chức độc lập như WPPA có thể đóng vai trò cầu nối giữa VĐV, nhà tài trợ, và ban tổ chức, giúp pickleball phát triển toàn diện hơn.

Pickleball Tại Việt Nam: Trịnh Linh Giang Và PPA Tour Asia

Trong bối cảnh pickleball toàn cầu đang sôi động, Việt Nam cũng không nằm ngoài cuộc chơi. VĐV Trịnh Linh Giang, hiện xếp hạng số 1 châu Á theo bảng xếp hạng PPA Tour Asia, là một ví dụ điển hình cho sự phát triển của pickleball tại Việt Nam. Sự xuất hiện của các giải đấu quốc tế như PPA Tour Asia và MLP Asia cho thấy tiềm năng lớn của môn thể thao này tại khu vực. Tuy nhiên, các VĐV Việt Nam cũng cần một tổ chức đại diện mạnh mẽ để đảm bảo quyền lợi trong bối cảnh các giải đấu ngày càng chuyên nghiệp hóa.

Kết Luận

Sự ra đời của WPPA là một bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi cho VĐV pickleball, thách thức sự kiểm soát độc quyền của UPA. Dù UPA vẫn là “ông lớn” với các giải đấu danh giá và nguồn lực mạnh mẽ, WPPA mang đến hy vọng về một tương lai minh bạch và công bằng hơn cho các VĐV. Với sự hỗ trợ từ Sports Solidarity và PTPA, WPPA có tiềm năng trở thành một lực lượng quan trọng trong việc định hình tương lai của pickleball.